Το βιβλίο του Πάνου Τριγάζη είναι ένας εξαιρετικός φόρος τιμής στον Γρηγόρη Λαμπράκη.
Είναι όμως και κάτι περισσότερο. Είναι μια συμβολή στην ιστορία του μεγάλου κινήματος Ειρήνης, που εκδηλώθηκε τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου.
Το Παγκόσμιο Κίνημα της Ειρήνης κινητοποίησε εκατομμύρια ανθρώπους στην υπόθεση της Διεθνούς Ύφεσης, του Αφοπλισμού και της Φιλίας ανάμεσα στους λαούς.
Από μία άποψη ήταν η «αντιπολίτευση» απέναντι στην ψυχροπολεμική ιδεολογία, η οποία επιβλήθηκε από τα πάνω σε κράτη και λαούς αμέσως μετά την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Είναι εξαιρετικά εύστοχη η παρατήρηση του Πάνου Τριγάζη, ότι το Κίνημα της Ειρήνης ήταν ουσιαστικά το πρώτο παγκοσμιοποιημένο κίνημα, ένας πρόδρομος του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ και των σημερινών διεθνών κινημάτων.
Η εξαιρετική περιγραφή της πορείας του Ολντερμάστον, η οποία παρατίθεται στο βιβλίο μέσα από τα ημερολόγια του Γρηγόρη Λαμπράκη, δείχνει αυτήν ακριβώς την συνάφεια, σε όποιον από εμάς τους νεώτερους είχε την τύχη να συμμετάσχει σε κάποια από τις διεθνείς εκδηλώσεις του Κοινωνικού Φόρουμ.
Το κίνημα αυτό καθόρισε τις αντιλήψεις και τη δράση του προοδευτικού κομματιού της κοινωνίας, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.
Έφερε στο προσκήνιο την μαζική μαχητική πολιτική της μη βίας, όπως εκφράστηκε από τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, σύμφωνα με την τεράστια πρωτοποριακή παράδοση του Γκάντι.
Έδωσε μια από τις πιο μεγάλες κινηματικές μάχες ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ – μια μάχη που άλλαξε εκ βάθρων την δυτική κουλτούρα, ιδιαίτερα στους φοιτητές και την νεολαία.
Νομίζω, επίσης, ότι μια από τις πιο σημαντικές επιρροές του στην ελληνική προοδευτική σκέψη, ήταν η αντίληψη του διεθνισμού.
Μια αντίληψη, ενάντια στην κυρίαρχη κρατική ιδεολογία που ήθελε την Ελλάδα περικυκλωμένη από εχθρούς: Βούλγαρους, Τούρκους, Σλαβομακεδόνες, Αλβανούς.
Εχθρούς που το καθεστώς είχε ανάγκη να εφεύρει ακόμα κι αν δεν υπήρχαν, προκειμένου να συγκροτήσει συναίνεση στο εσωτερικό στη βάση της εθνικής απειλής.
Η Αριστερά, και αναφέρομαι στο σύνολο της, αντέταξε την άποψη ότι οι λαοί δεν έχουν τίποτα απολύτως να χωρίσουν μεταξύ τους.
Ότι κοινός εχθρός τους είναι ο ιμπεριαλισμός, ο πόλεμος, ο φασισμός, η οικονομική εκμετάλλευση και η φτώχεια.
Η αντίληψη αυτή είναι ακρογωνιαίος λίθος στο αριστερό σύστημα ιδεών. Και είμαστε περήφανοι γι αυτό.
Παράλληλα, στο βιβλίο παρουσιάζεται η πορεία και η δράση του ελληνικού κινήματος Ειρήνης.
Στην Ελλάδα η μετεμφυλιακή καταστολή και η απόλυτη απαλλοτρίωση της Εθνικής Ανεξαρτησίας από τον αμερικανικό παράγοντα, έκαναν τις συνθήκες ανάπτυξης ενός κινήματος Ειρήνης δραματικά δύσκολες.
Οι αγωνιστές της Ειρήνης θεωρούντο περίπου προδότες της χώρας.
Θα ήθελα να σταθώ στην αναφορά του συγγραφέα στον Νίκο Νικηφορίδη.
Εμείς οι αριστεροί, δίπλα στον Πλουμπίδη, τον Μπελογιάννη, τον Λαμπράκη, τους χιλιάδες αδικοχαμένους και βασανισμένους αγωνιστές εκείνης της περιόδου, έχουμε χρέος να κρατήσουμε ολοζώντανη τη μνήμη του Νίκου Νικηφορίδη.
Ενός παιδιού, μαθητή νυχτερινού γυμνασίου, που οδηγήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα, με την κατηγορία ότι διακινούσε την έκκληση της Στοκχόλμης ενάντια στους πυρηνικούς εξοπλισμούς.
Σήμερα, που το Μνημόνιο θέτει ξανά μπροστά μας προβλήματα δημοκρατίας – προβλήματα που δεν θεωρούσαμε ίσως ότι θα αντιμετωπίσουμε ξανά, οι συγκρούσεις εκείνης της περιόδου, οι συκοφαντίες ενάντια στους αγωνιστές και το κίνημα, η παρακρατική καταστολή, όπως αναφέρονται στο βιβλίο του Τριγάζη, έχουν πολλά να μας πουν.
Καταστάσεις που έτειναν να ξεχαστούν, ξαφνικά μας λένε κάτι. Και, δυστυχώς, οι μέρες μας θυμίζουν έντονα τις σκοτεινές μέρες του 60.
Περίοδος έντονων γεωπολιτικών ανακατατάξεων
Οικονομικός και νομισματικός πόλεμος / απειλείται η ειρήνη
Τότε η ακροδεξιά υπό τη μορφή παρακρατικών σήμερα μέσα στη Βουλή
Να γίνουμε όλοι σοφότεροι από την ιστορία
Επίκαιρες οι παρεμβάσεις για ισόρροπη μείωση εξοπλισμών/ διπλωματία των λαών.
Στο βιβλίο του Πάνου Τριγάζη ανατρέχει κανείς σε περιστατικά που σου φέρνουν στο μυαλό συνειρμούς και είναι χρήσιμα για συμπεράσματα.
Διάβασα για τον ιδεολογικό πόλεμο που εξαπολύθηκε ενάντια στον Λαμπράκη και την Ελληνική Επιτροπή για την Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη, με αφορμή την συμβολική αναφορά του κινήματος στον Μαραθώνα, και την διοργάνωση της πασίγνωστης ιστορικής πορείας.
Κατηγορήθηκε το φιλειρηνικό κίνημα από τις εφημερίδες του πολιτικού κατεστημένου για καπηλεία και εθνική προδοσία.
Επίσης, διάβασα για τα κακόβουλα ειρωνικά δημοσιεύματα, που ανέφεραν ότι ο Λαμπράκης έκανε την πρώτη Μαραθώνια πορεία εντελώς μόνος του, χωρίς άλλους συνοδοιπόρους.
Μια χυδαία ειρωνική επίθεση, που απέκρυπτε το γεγονός ότι κινητοποιήθηκε το σύνολο της αστυνομίας, της χωροφυλακής και των παρακρατικών, για να κρατηθούν οι μάζες μακριά από την εκδήλωση.
Και όλα αυτά μου θύμισαν κάτι από το σήμερα – υποθέτω και στους υπόλοιπους αναγνώστες του βιβλίου.
Όλα αυτά φυσικά ατσάλωναν το πείσμα και την αποφασιστικότητα του κινήματος.
Στο βιβλίο είναι συγκεντρωμένες πολύτιμες αναφορές για την δράση των ειρηνιστών, την συσπείρωσή τους γύρω από το περιοδικό «Δρόμοι της Ειρήνης», την αποφασιστικότητα τους να προχωρούν αντιμετωπίζοντας επιθέσεις και κάθε είδους τραμπουκισμούς.
Το κομμάτι γύρω από την έκδοση του περιοδικού και η μαρτυρία του Γιάννη Θεοδωράκη, χτυπάνε στην καρδιά και στο μυαλό του αναγνώστη.
Προσωπικά με εντυπωσίασε, επίσης, η μικρή αναφορά στα κείμενα ενός έλληνα μετανάστη από το Βέλγιο. Ο οποίος στρατολογήθηκε στην Γαλλική Λεγεώνα των Ξένων, πολέμησε εναντίον του απελευθερωτικού κινήματος της Αλγερίας, για να περάσει κατόπιν με την πλευρά των Αλγερινών. Οι μαρτυρίες του από την Λεγεώνα δημοσιεύτηκαν στον περιοδικό.
Ένιωσα ότι αυτό μου λείπει που δεν το έχω διαβάσει.
Ίσως πρέπει να ξεφυλλίσουμε πάλι τα περιοδικά εκείνης της εποχής και να αναδημοσιεύσουμε τέτοια πράγματα.
Και χαίρομαι ειλικρινά ως αριστερός, που ο Πάνος ανοίγει τον δρόμο και κεντρίζει το ενδιαφέρον για μια τέτοια δουλειά.
Διάβασα επίσης για τις εσωτερικές συζητήσεις, και ομολογώ ότι κάπως ησύχασα.
Οι εσωτερικές συζητήσεις δεν είναι σημερινό φαινόμενο, υπήρχαν πάντα, είναι στο DNA μας.
Η κουβέντα για το πόσο ιδεολογικό ή μαζικό πρέπει να είναι το εξώφυλλο του περιοδικού, και ακόμα, η μικρή εσωτερική κρίση, εξ αιτίας ενός εξωφύλλου που έδειχνε μια κοπέλα με μαγιό, με έκαναν να χαμογελάσω.
Είναι και αυτά κομμάτια του αγώνα.
Πέρα από αυτά, βέβαια, το βιβλίο είναι ένα βιβλίο για τον Λαμπράκη.
Ο Λαμπράκης είναι ένας μάρτυρας για την αριστερά, για το λαϊκό κίνημα.
Δολοφονήθηκε και με τον θάνατό του νίκησε ηθικά.
Συνέβαλλε στην νίκη της δημοκρατίας σε αυτό τον τόπο, ακόμα και αν αυτή ήρθε μετά από αρκετά χρόνια.
Ο Λαμπράκης ήταν ένα υπόδειγμα ανθρώπου.
Γεννημένος σε φτωχή οικογένεια, κατάφερε να σπουδάσει και να γίνει υπόδειγμα επιστήμονα, σε μια εποχή που κάτι τέτοιο για τα φτωχά κοινωνικά στρώματα ήταν σχεδόν ακατόρθωτο.
Όχι μόνο αυτό. Παράλληλα, υπήρξε ένας εξαιρετικός αθλητής, με διακρίσεις στους βαλκανικούς αγώνες, που την εποχή εκείνη αποτελούσαν μεγάλης απήχησης αθλητικό γεγονός.
Η συνάντησή του με τον Μαγκλάρα ο οποίος κατέρριψε το πανελλήνιο ρεκόρ του Λαμπράκη στο μήκος είκοσι χρόνια μετά, είναι ένα από τα πιο συγκινητικά ανθρώπινα στιγμιότυπα του βιβλίου. Θέλω όμως να σταθώ περισσότερο στην δράση του Λαμπράκη μέσα από την ιατρική του ιδιότητα. Για την περίθαλψη απόρων χωρίς αμοιβή, πρακτική την οποία ξεκινάει ήδη από τα χρόνια του Εμφυλίου. Πρέπει να σας πω ότι και αυτή η πρωτοπόρα δράση κοινωνικής αλληλεγγύης, κάτι μου ενεργοποίησε από τα σημερινά.
Ο Λαμπράκης μπήκε στην πολιτική και εξελέγη βουλευτής με την Αριστερά, όντας ήδη επαγγελματικά και κοινωνικά καταξιωμένος. Υπήρξε ένα ηθικό πρότυπο αριστερού αγωνιστή. Μαχητικός, ανυποχώρητος, άφοβος, συνεπής με την ιδεολογία του, ηγεμονικός.
Το σύστημα τον φοβήθηκε και τον σκότωσε, με τον πιο δειλό και ύπουλο τρόπο. Φοβήθηκε τη δράση για Ειρήνη και Δημοκρατία. Αυτός ο θάνατος, που άνοιξε τον ασκό του Αιόλου ήταν η οριστική καταδίκη, η τελειωτική πολιτική και ιδεολογική χρεωκοπία του μετεμφυλιακού παρακράτους.
Ο Πάνος Τριγάζης μας υπενθυμίζει ότι ο αγώνας για την Ειρήνη είναι στο DNA της αριστεράς. Προλογίζοντας το κεφάλαιο με τίτλο «Χρονικό του κινήματος ειρήνης», αναφέρει μια φράση από το Κομμουνιστικό Μανιφέστο: “Σε έναν σοσιαλιστικό κόσμο, διεθνής κανόνας θα είναι η Ειρήνη, γιατί ο εθνικός άρχοντας θα είναι παντού ο ίδιος: η Εργασία».
Η σημερινή παγκόσμια καπιταλιστική κρίση, σε συνδυασμό με τους νέους οξύτατους διεθνείς ανταγωνισμούς, που βρίσκουν την έκφρασή τους και στην ευρύτερη περιοχή μας, εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους και για την υπόθεση της ειρήνης.
Είναι, λοιπόν, αυτονόητο ότι οι αριστερές δυνάμεις στην Ελλάδα και την Ευρώπη, μέσα στο πλαίσιο του αγώνα για έξοδο από την κρίση με την κοινωνία όρθια, παλεύουν και για ειρηνικές λύσεις στα διεθνή προβλήματα.
Γι’ αυτό και η δική μας εναλλακτική πρόταση εκτός από πρόταση κοινωνικής αλλαγής και ανατροπής, είναι και μια πρόταση συνολικής αναβάθμισης της διεθνούς θέσης της χώρας μας, ώστε να αποκτήσει πρωταγωνιστικό ρόλο η Ελλάδα για την υπόθεση της ειρήνης στα Βαλκάνια, στη Μεσόγειο και στη Μ. Ανατολή. Μέσα από μια τέτοια αντίληψη βλέπουμε φυσικά και την πολίτική επίλυσης των εθνικών μας θεμάτων.
Θα ήθελα, λοιπόν, με την ευκαιρία αυτή, να καλέσω την ελληνική κυβέρνηση να υποστηρίξει την αναβάθμιση της Διαβαλκανικής συνεργασίας, μια παλιά ιδέα της αριστεράς που παραμένει επίκαιρη.
Να πει κατηγορηματικά όχι και με κάθε δυνατό τρόπο, σ’ ένα νέο πόλεμο στην πολύπαθη Μ. Ανατολή, που φαίνεται ότι ήδη σχεδιάζεται, εναντίον του Ιράν αυτή τη φορά.
Και να πάψει η ελληνική κυβέρνηση να απουσιάζει από τις διεθνείς πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται για την ανακήρυξη της Μ. Ανατολής σε ζώνη ελεύθερη από πυρηνικά και άλλα όπλα μαζικής καταστροφής.
Εμείς, στο πλαίσιο και της συνταγματικής αναθεώρησης, σκεπτόμαστε να προτείνουμε ένα νέο άρθρο στο Ελληνικό Σύνταγμα που θα απαγορεύει οπουδήποτε στην ελληνική επικράτεια την εγκατάσταση πυρηνικών όπλων, ή τον ελλιμενισμό πυρηνοκίνητων πολεμικών πλοίων.
Όσο για την σύνδεση της σημερινής πραγματικότητας με τις ιστορικές παρακαταθήκες που ταυτίστηκαν με το όνομα του Λαμπράκη, θα σας διαβάσω ένα κομμάτι απόφασης που υιοθέτησε η Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, μετά απο εισήγηση του Πάνου Τριγάζη:
«Την χρονιά που διανύουμε, συμπληρώνονται 50 χρόνια από τη δολοφονία του αγωνιστή της ειρήνης και βουλευτή της αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη, καθώς και 50 χρόνια από την ίδρυση της Δ.Ν. Λαμπράκη.
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ θεωρεί ότι με αφορμή τις επετείους αυτές μπορεί να οργανωθεί μια μεγάλη πανελλαδική εκστρατεία σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο υπό τον τίτλο «ΕΤΟΣ ΛΑΜΠΡΑΚΗ 2013», με πολύμορφες εκδηλώσεις για την ειρήνη, τη διεθνή αλληλεγγύη, τη δημοκρατία, την καταπολέμηση του ρατσισμού, τα δικαιώματα της νέας γενιάς, τον πολιτισμό. Να τιμηθεί ο Λαμπράκης ως σύμβολο ειρήνης, αλληλεγγύης, αλλά και ανυποχώρητου αγώνα και ενότητας της αριστεράς. Να αξιοποιηθούν οι εμπειρίες από τα μεγάλα λαϊκά κινήματα της δεκαετίας του 1960 και το εξεγερτικό τους, πολιτικό και πολιτιστικό, μήνυμα».
Πιστεύω ότι η απόφαση αυτή κλείνει μέσα της μια πλούσια κινηματική δυναμική, ιδιαίτερα για τους χώρους της νέας γενιάς και του πολιτισμού.
.jpg)
